Son haftalarda kripto para dünyasında adından sık sık söz ettiren Metaverse ile ilgili detaylar birer birer ortaya çıkmaya devam ediyor. Silikon Vadisi’nin yeni takıntısı haline gelen bu evren, internetin sanal gerçeklikle çalışan bir versiyonu olmaya hazırlanıyor.
Peki son günlerin popüler evreni olan Metaverse nedir, Metaverse projeleri nelerdir, Metaverse ETP nedir? İşte tüm detaylar…
Başlıklar
Metaverse nedir?
Metaverse nedir ve nereden gelmiştir sorusunun cevabı oldukça basit aslında: Bilim kurgudan! Fikrini In Snow Crash isimli bilim kurgu romanından alan bu evren, insanlara gerçeklikten kaçıp gidebilecekleri bir 3D sanal gerçeklik dünyası sunar.
Çevrimiçi bir oyun olan bu evren, insanların avatarları çerçevesinde birbiriyle etkileşim halinde dolaşırken farklı etkinlikler yapmasına olanak sağlıyor. Örneğin bu evrende avatarlar hizmet alabilir, sanal gece kulüplerine gidebilir ve sanal kılıç dövüşlerine girebilirler.
Teknoloji firmaları Metaverse terimini bugün farklı anlamlarda kullanıyorlar. Ancak en temelde sizinle aynı fiziksel alanda olmayan diğer insanlarla işbirliği yapabileceğiniz ve sosyalleşebileceğiniz sanal alanları ifade ediyor. Facebook’un CEO’su Mark Zuckerberg, bu evreni “sadece bakmak yerine içinde bulunduğunuz bir internet” olarak tanımlıyor.
İlginizi çekebilir: Heyecan Uyandıran Gelişme: Facebook Kurucusu Bitcoin mi Satın Aldı?
Metaverse ETP nedir? Ne işe yarar?
Metaverse ETP nedir sorusunun en kestirme cevabı bir kripto varlık olduğudur. Metaverse’nin akıllı zincirinin asli tokeni olan ETP, birçok özelliğe sahiptir.
ETP; Metaverse’nin akıllı zincirinde ücretsiz bir şekilde kayıt edilebilme, transfer işlemi yapabilme, piyasada kullanılabilme, teminat olarak kullanılabilme ve yakılabilme özelliklerine sahiptir.
Bu platform aynı zamanda avatar adı verilen dijital bir kimliğe sahiptir. Avatarlar Metaverse’nin akıllı zinciri üzerinde ve kendi kendine yönetilen kimlik uygulamalarıdır. Yapılan açıklamalar doğrultusunda avatarlar; dijital krediler, varlıklar ve diğer kimliklerle iletişim yoluyla ortaya çıkmaktadır.
ETP’ler Oracle adı verilen değer aracıyla kullanıcılara sunulmaktadır. Bu değer aracı olan Oracle’lar dijital kimliğe sahip servis sağlayıcılar olarak bilinmektedir. Merkeziyetsizliğin yanı sıra bu sistem sayesinde aracıların blok zincirle entegrasyonu hızlı ve şeffaf bir şekilde denetlenir.
Öte yandan yeni bir oyun evreni ve kullanıcı deneyimi sunması amaçlanan Metaverse ETP, CoinMarketCap verilerine göre 0.2167 dolardan işlem görmeye devam ediyor.
Metaverse ETP (ETP) nasıl çalışır?
Metaverse’nin platformunda “hizmet olarak blok zincir” şeklinde tanımlanan BaaS (Blockchain as a Service) kullanılıyor. Bu hizmet; iCloud, tokenizasyon, token ekonomisi ve token listelemeye de yer veriyor.
Öte yandan platformda kullanılan ViewFin BaaS, müşterilere hizmet etmek için ileri derece teknik bilgilerden, hizmet ve ekosistemleri entegre ederek çalışıyor.
Metaverse projeleri neler?
Metaverse projeleri arasında en başta gelen varlık, değiştirilemeyen tokenler veya NFT’ler oluyor. NFT’ler; dijital sahiplik veya özgünlük sertifikalarıdır. İlk kez Mart ayında, Beeple olarak bilinen sanatçının dijital kolajının haklarını veren Christie’s’de 69.3 milyon dolara satılmasıyla ünlendiler.
Kripto para birimleri gibi, NFT’ler de genellikle bu evren hakkında spekülasyonlarda bulunur. Her ikisi de, herhangi bir şirketin veya otoritenin onları garanti altına alma ihtiyacını ortadan kaldıran temel bir teknoloji -blok zinciri defterleri- kullanır. Bu da tekno-özgürlükçüler ve “birlikte çalışabilirlik” meraklıları için harika bir seçenektir.
İlginizi çekebilir: Star Atlas nedir? Solana ağındaki NFT projesi ile ilgili tüm detaylar
Axie Infinity
Projeleri arasında varolan en iyi örnek NFT tabanlı çevrimiçi oyun Axie Infinity’dir. Axie Infinitiy, 2018 yılında Vietnamlı şirket tarafından başlatılan Pokémon benzeri ticaret ve mücadele oyunudur.
Oynamak için, Axies satın alarak dijital hale gelen yaratıklar, Axolotl benzeri NFT’lerdir. Onları iyi besler ve onlarla savaşırsanız, bir kripto para birimiyle değiştirilebilme özelliği olan oyun içi para birimi biriktirirsiniz.
Hatta durum öyle ki Forbes, başta Filipinler olmak üzere gelişmekte olan dünyadaki insanların “ bankacılık hizmetlerine erişimin zor ve genellikle pahalı olduğu bölgelerde ana gelir kaynağı olarak Axie Infinity oynadığını” bildiriyor. Oyunun yıllık geliri ise 1.5 milyar dolar civarında.
İlginizi çekebilir: Axie Infinity nedir: Oyna-kazan NFT oyunu ile kâr edin!
Horizon Workrooms
Zuckerberg’in önümüzdeki beş yıl içinde “İnsanların Facebook’u öncelikle bir sosyal medya şirketi olarak görmektense bir Metaverse şirketi olarak görmeye geçeceğini” söyledi. Bu açıklaması Temmuz ayında manşetlere de çıkmıştı.
Facebook, sanal gerçeklik gözlüklerinin lider üreticisi olan Oculus’a zaten sahip. Aynı zamanda Horizon Workrooms’u da geliştiriyor. Horizon Workrooms ise, Oculus başlıklarını kullanarak sizin ve iş arkadaşlarınızın çizgi film avatarlarının toplanabileceği, konuşabileceği ve hareket edebileceği 50 kişiye kadar sanal toplantı odalarıdır.
Horizon Workrooms için daha iddialı olanı; kullanıcıların buluşabileceği, oyun oynayabileceği ve yeni oyun dünyaları yaratabileceği, kısmen sosyal ağ ve kısmen oyun platformu olan sanal bir dünyadır.
Metaworlds coinleri nelerdir ?
Öte yandan Metaverse dünyasına ait birçok farklı kripto projesi de bulunmaktadır. En popüler Metaverse coinleri ise şöyledir :
Decentraland (MANA)
Decentraland (MANA), kullanıcıların içerik ve uygulamalar oluşturmasına, deneyimlemesine ve bunlardan gelir elde etmesine imkan tanır. Ethereum blok zinciri tarafından desteklenen bir sanal gerçeklik platformu olan Decentraland, kullanıcıların kendi yaşam alanlarını oluşturabilecekleri araziler sunmaktadır. Bu araziler, kullanıcıların bina inşa etmesine, etkinlikler düzenleyip sosyalleşebilmesine ve gelir elde edebilmelerine imkan sağlar.
2017’de 24 milyon dolarlık ilk coin arzının (ICO) ardından piyasaya sürülen MANA, Şubat 2020’de halka açılmıştır. Projenin iki ayrı token’ı vardır: MANA ve LAND. MANA, bir tür ERC-20 token’ıdır ve takas edilemeyen ERC-721 LAND token’larını almak için yakılan token’dır. MANA token’ları Decentraland’de ödeme yöntemlerinde kullanılmaktadır. LAND token’lar ise Decentraland’deki sanal alanın sahipliğini temsil eder.
The Sandbox (SAND)
The Sandbox, yine Metaverse evreninde yer alan, oyuncuların dizayn, paylaşım ve oyun içi öğeleri satma yetkisine sahip oldukları bir sanal dünyadır. Kullanıcılar tarafından yönetilen bu dünyada pazarın dinamikleri oluşturulan içerikler aracılığıyla değer üretir. SAND ise Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilmiş bir ERC-20 yardımcı program token’ıdır.
Kullanıcıların dünya içi varlıklarla oyun içi deneyim kazandığı, paylaşabildiği ve bundan para kazandığı Ethereum tabanlı bir oyun ekosistemidir. Pixowl şirketi tarafından oluşturulan Sandbox, kullanıcılar tarafından kontrol edildiği için aslında gelenekse oyun pazarını bozmak üzere tasarlanmıştır.
Öte yandan SAND token, çok amaçlı fayda sağlayarak ekosistemde 3 farklı şekilde kullanılır:
- Oyun içi işlemlerde ödeme yöntemi olarak
- Oyun içinde LAND token satın almak için
- Ekosistemin yönetimiyle ilgili verilecek kararlarda oy hakkına sahip olmak için
Axie Infinity (AXS)
Axie Infinity (AXS), Pokemon’dan esinlenilen blok zincir tabanlı bir tür savaş oyunudur. Oyun Ethereum blok zinciri üzerinde geliştirilmiştir. Axie ismi verilen dijital hayvanlar aynı pokemonlar gibi eşsiz yaratıklardır. Ayrıca her biri ERC-721 tabanlı benzersiz token’lardır. Yani NFT’lerdir.
Oyunun yönetişim token’ı Axie Infinity Shard’tır (AXS) ve oyun içinde Smooth Love Potion (SLP) isimli bir token daha kullanılır. Her ikisi de Ethereum tabanlı olan bu token’lar, ETH ağı üzerinde alınıp satılabilmektedir. Ayrıca SLP token, oyunu oynayarak kazanılıp Axie’lerin yavrulamasında kullanılmaktadır.
Theta Network (THETA)
Theta Network (THETA) video yayını için özel olarak oluşturulmuş ve blok zincirle çalışan bir ağdır. MArt 2019’da ilk kez başlatılan Theta mainnet, kullanıcılara bant genişliği ve bilgi işlem kaynaklarını eşler arasında paylaşan (peer-to-peer) merkeziyetsiz bir ağdır.
Theta ağı, kullanıcıların video içeriklerini eşzamanlı bir şekilde izlemelerine ve aynı içeriği izleyen diğer kullanıcılara video göndererek token ödülü kazanmalarına olanak tanır. Ayrıca kullanıcılar herhangi bir telefon, bilgisayar ya da akıllı cihazlarla Theta ağına katkıda bulunabilirler.
Öte yandan ağın iki farklı token’ı vardır: THETA ve TFUEL. THETA, 2018’de piyasaya sürülmüştür ve alıcılara Ethereum üzerinde bir ERC-20 token’ı olarak dağıtılmıştır. Daha sonra token’lar ana ağ üzerinde yerel token’a dönüştürülmüştür. TFUEL ise Ethereum üzerindeki işlemleri güçlendirmek için oluşturulmuştur.
Enjin coin (ENJ)
Enjin coin (ENJ), oyunlarda kullanılan bir kripto paradır. Projenin amacı oyun içi öğe alımlarında, oyun içinde seviyeyi artırmak ve oyun oynayarak ENJ kazanmak için kullanılmaktadır. Enjin coin’in rakiplerine kıyasla en büyük avantajı ise oyun dünyasında yıllardır tanınan bir şirket olmasıdır. Bu sayede piyasada kolay bir şekilde yer edinmeyi başarmıştır.
ENJ ise oyunlarda satılan oyun içi öğelerin satışını kolaylaştırarak daha güvenli hale getirmek için blok zincir altyapısını kullanmaktadır. ENJ aracılığıyla kullanıcılar blok zincir varlıkları oluşturabilir, yönetebilir, işlem yapabilir ya da başkalarına sunabilirler. Oyun için ENJ ile öğe satın alma işlemlerinin yanı sıra, oyun içinde kazanılan ödüller de ENJ’ye çevrilebilmektedir.
SushiSwap (SUSHI)
SushiSwap (SUSHI), UniSwap’ın birkaç farklı özellik eklenmiş bir kopyasıdır. SUSHI, likidite’nin UniSwap’tan SushiSwap’a geçmesini sağlaması amacıyla yaratılmıştır. Ayrıca SUSHI, her yatırımcısına borsada yapılan işlemlerden 0.05 pay vermektedir.
SUSHI, SushiSwap’ın yönetişim token’ıdır. SushiSwap’ta gerçekleştirilecek yeni kararlarda oy verme hakkı gibi yönetime katkıda bulunulabilecek ekstra avantajlar SUSHI token sayesinde sağlanmaktadır. Bu da SushiSwap ve UniSwap arasındaki en temel farktır. Çünkü UniSwap’ın kendine ait bir yönetişim token’ı yoktur.
Chromia (CHR)
Chromia, kullanıcıların gerçek dünyada dApp’ler oluşturmasını kolaylaştıran, ilişkisel bir blok zincir platformudur. Sosyal ağlar, bankalar, web gibi ilişkisel veri tabanları tarafından desteklenir.
Chromia’nın asli token’ı CHR, platforma güç sağlamak için kullanılır. Ayrıca kullanıcıları, geliştiricileri ve yatırımcıları karşılıklı olarak faydalı bir ilişkide tutbilmek için tasarlanmıitır. Platformun para birimi olmasının yanı sıra CHR, işlem ücretlerini ödemede, staking ve diğer sistem işlemlerinde kullanılır.
Alien Worlds (TLM)
Alien Worlds (TLM), Metaverse ve NFT alanına odaklanmış bir kripto para projesidir. Oyuncuların nadir bulunan bir kaynak olan Trillium (TLM) için karşılıklı mücadele ettiği, NFT tabanlı bir Metaverse oyunudur. Projenin asli kripto para birimi TLM’dir. TLM coin, oyun içindeki DAO’ları yönetmek için kullanılan para birimidir. Oyuncular TLM’yi stake edebilir ve DAO’larda oy kullanarak ekosisteme katkıda bulunabilirler.
Ailen Worlds’ün öne çıkan özellikleri arasında aynı anda birden fazla ağda çalışması yer almaktadır. Oyun, Ethereum, Binance Smart Chain EOS ağının çatalı olan WAX’da çalışır. Ekosistemin varlığı TLM ise üç blok zincirde de bulunur. Ağ için gereken tüm bakım ve güncellemeler ise WAX üzerinden gerçekleştirilir.
TLM coin, DeFi ve NFT alanlarını birleştiren bir kriptodur ve ERC-20 akıllı sözleşmesiyle oluşturulmuştur. Oyun içinde çeşitli alanlarda kullanım durumları vardır.
DAO’ların yönetiminde oy vermek için kullanılan TLM, oyun içi öğeleri satın almak veya yükseltmek için ve NFT’lerin ticaretinde kullanılır. Bunun yanı sıra aktif oyuncuların ödüllendirilmesi için de yine TLM dağıtılır. Son olarak, TLM coin, stake edilebilen bir token’dır. Kullanıcılar varlıklarını belirli bir süre kilitleyerek ek faiz geliri elde edebilirler.
Facebook Metaverse evreni için işe alıma başlıyor
Metaverse için Facebook işe alımından da bahseden Mark Zuckerberg gelecek için şu ifadeleri kullanıyor:
“Temelde bugün internette yapabileceğiniz her şeyi ve bugün internette mantıklı olmayan dans etmek gibi bazı şeyleri yapabileceksiniz.”
Meta veri deposu oluşturma stratejisinin bir parçası olarak Facebook, önümüzdeki beş yıl içinde AB’de 10.000 kişilik bir işe alım gerçekleştireceğini duyurdu. CNBC’nin bildirdiğine göre teknoloji devi, blok genelindeki ülkelerde yüksek vasıflı mühendisleri işe alacak. İşe alım sürecini ise Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Polonya, Hollanda ve İrlanda’ya odaklayacak.
İlginizi çekebilir: Heyecan Uyandıran Gelişme: Facebook Kurucusu Bitcoin mi Satın Aldı?
Facebook işe alımı ne kadar sürecek?
Facebook Reality Labs’ı yöneten Andrew Bosworth işe alımlarla ilgili şu ifadeleri kullandı:
“Bu ürünlerin çoğu ancak önümüzdeki 10 ila 15 yıl içinde tamamen hayata geçirilebilir.. Snow Crash tarzı bir çevrimiçi dünyayı çalışır duruma getirmek istiyorsanız, üstesinden gelmeniz gereken birçok teknik engel var.
Büyük ham bilgi işlem gücü girdilerinin ve çok sayıda sanal gerçeklik başlığının yanı sıra, çalışan bir Metaverse, geniş bant ağlardan yazılım protokollerine kadar her şeyde yenilikler gerektirecektir.
Kutsal amaç, sanal dünyaların “kalıcı” hissettirmesi gerektiğidir, yani donmazlar veya bitmezler. Sanal dünya gerçek bir “varlık” hissi sunmalıdır; verilerin ve dijital varlıkların “birlikte çalışabilirliğini” sağlamalıdır.”
Birlikte çalışabilirlik nedir?
Metaverse’de birlikte çalışılabilirlik; Web’de olduğu gibi farklı bilgisayar sistemlerinin birlikte çalışma yeteneği anlamına gelmektedir. Şu anda, teknoloji markaları genellikle mülklerinin birbirine karışmasına izin vermiyor. Örneğin; Microsoft Xbox sahipleri genellikle bir Sony PlayStation sahibiyle çevrimiçi oyunlar oynayamıyor.
Bununla birlikte, Fortnite gibi Metaverse-ish oyunların popülaritesi, Microsoft ve Sony’nin kuralları esnetmesi gerektiği anlamına geliyordu. Aynı zamanda Fortnite rakip fikri mülkiyet markalarının karma lisanslı olduğu birkaç yerden biridir; örneğin Batman ve Star Wars da karma lisanslıdır.
Bunlar, Metaverse savunucularının her yerde görmek istedikleri türden gelişmelerdir. Buradaki fikir; tüm dijital varlıklarınızın farklı platformlar arasında, belki de NFT’ler olarak adlandırılan, değiştirilemeyen tokenlerin kullanımı yoluyla taşınabilir olması gerektiğidir.
The Verge ise bu durumu şöyle açıklıyor:
“Metaverse’nin A plaformunda sanal bir gömlek satın alırsanız, aynı gömleği Platform B’den Z’ye kullanabilmeniz gerekir.”
İlginizi çekebilir: Polygon (MATIC) Nedir?
Facebook için ne var?
Açıkçası, Facebook en son teknolojide olmak istiyor. Bu sebeple dünyadaki diğer tüm platformlardan daha fazla kullanıcı tarafından oluşturulan içerikle, bu evrenin şeklindeki bir gelecekte gezinmek için iyi bir konuma sahip.
Öte yandan Facebook’un kullanıcı ordusu, hırpalanmış itibarına yapıcı davranmaya hevesli. Cynics, kendisini bir “Metaverse şirketi” olarak yeniden markalaştırmanın, Facebook’un kendisini sosyal medyanın sıkıntılarından ayırmasına izin vereceğini öne sürüyor. Ayrıca Batı dünyasındaki rekabet otoriteleri ve düzenleyicilerle olan savaşlarından uzaklaşmasına imkan sağlayacağını da ekliyor.
The Washington Post, Zuckerberg’in evrenin vizyonuyla alakalı şunları söylüyor:
“İnsanlar oyun oynayabilir, kripto para ödemelerini değiştirebilir, toplantılara katılabilir ve belki de en önemlisi Facebook’u yeniden havalı görebilir.”
Oyun evreninde ekonomik faydalar
Pandemi sayesinde, çevrimiçi çalışma ve sosyalleşme kavramına ve Zoom gibi video platformlarının sınırlamalarına neredeyse hepimiz aşinayız. Teorik olarak, meta veri deposu tüm bunlar üzerinde büyük iyileştirmeler sunuyor.
Kullanıcılar dünya içinde bir şeyler satın alabilecekleri, para alabilecekleri, tamamen işleyen bir dijital ekonomiye girebilecekler. Bu, zevke göre teknoloji-fütüristik bir rüya veya kabus olacak. Savunucuları, akıllara durgunluk veren olasılıkları ve ekonomik fırsatları konusunda heyecan duyuyor.
Eleştirmenler ise bunu “atlanamayan reklamlarla sanal gerçeklik” için bir plan olarak görüyor. Her iki durumda da, büyük markalar zaten bu evrenin stratejilerini düşünüyorlar.
İlginizi çekebilir: İngiltere’de en çok tercih edilen kripto varlıklar belli oldu! Bakın listede hangileri var?
