Borsa tokenleri, birçok büyük borsanın adeta bel kemiğidir, ancak bunlarda ne kadar risk var? Borsa tokenleri nedir ve ne işe yararlar? Biraz göz atalım…
Bilindiği üzere 6 Kasım 2022’de Binance CEO’su Changpeng Zhao (CZ), şirketinin FTX borsasının yerel tokeni olan FTT’deki varlıklarını tasfiye edeceklerini açıklamıştı.
Duyuru çılgın bir Ftx Token (FTT) satışını tetikledi. Ardından, FTX bir günde 5 milyar dolarlık müşteri fonu çekim talebi ve karşılayacak likidite olmadığı için bir banka kaçışı durumu yaşamıştı.
FTX’in çöküşü sonrasında, haberler FTX’in kardeş şirketi Alameda’nın, devasa miktarda FTT’yi teminat olarak kullandığını ortaya serdi. Bütün bu yaşananlardan sonra, borsa tokenleri mercek altına alındı.
Borsa Tokeni Nedir?
Bir borsa tokeni, bir kripto para borsasının kendi tokenidir. Borsa’nın arkasındaki şirket tarafından oluşturulur ve borsada kullanıldığı için genellikle bir “yardımcı token” olarak adlandırılırlar.
En çok bilinen borsa tokenleri arasında Binance’in BNB’si, Crypto.com’un CRO’su ve FTX’in FTT’sini sayabiliriz. Kendi tokenlerine sahip büyük merkezi borsalar arasında KuCoin (KCS), Bitfinex (LEO), OKX (OKB) ve Huobi Global (HT) bulunuyor.
Borsa Tokenleri Nasıl Kullanılır?
Borsalar, stake etmek, işlem maliyetlerini karşılamak, sermaye ve likiditeyi artırmak için müşteri teşvikleri ve (DAO tarafından yönetilen borsalarda) bir yönetişim tokeni olarak hizmet etmesi dahil, çeşitli sebeplerle bu tokenleri oluştururlar.
Tokeni’ni açıklayan bir blog yazısında Binance, “BNB Zincirindeki (Ethereum’daki gas benzeri) ‘yakıtlama/fuels’ işlemlerinin yanı sıra, BNB bir yönetişim tokeni olarak hareket eder” şeklinde belirtiyor. BNB, yatırımcıların BNB Chain’in zincir üstü yönetimine katılması için gereklidir.
KuCoin’deki, KCS’nin faydalarına ilişkin açıklamadaysa, “KuCoin token sahipleri, KuCoin borsasındaki işlem ücretlerinde ve diğer ilgili maliyetlerde özel indirimler alırlar” şeklinde belirtiliyor. Yatırımcının alabileceği indirim yüzdesi, sahip oldukları KCS adedine göre hesaplanıyor. Ayrıca KuCoin’de, KCS işlem ücretlerini ödemek için de kullanılabiliyor.
Crypto.com’un CRO’su “kullanıcılarına amiral gemisi kredi kartı ürünü aracılığıyla sunulan özel ödül ve indirimlere erişim sağlıyor” diye belirtiliyor. Daha düşük trading ücretleri gibi avantajları da bulunuyor.
Borsa Tokenleri Nasıl Alınır?
Bu tokenler doğal olarak, ana borsası aracılığıyla satın alabiliyor. Bazı durumlarda, FTT’de olduğu gibi, diğer borsalardan da satın alınabiliyorlar.
Borsa’sına göre değişen şekilde, bazı tokenler yalnızca belirli bölgelerde kullanılabiliyor. Örneğin FTT, ABD’de ve diğer bazı yasaklanmış bölgelerde kullanılamıyor.
Borsa Tokenlerinin Riskleri Nelerdir?
Sektörde güçlü bir küresel oyun kurucu gibi görünen FTX gibi durumlarda, FTT’ye yatırım yapmak iyi bir fikir gibi görünebilir. Rakip bir kripto borsasının bu tokenlerden ne kadarını tuttuğu önem kazanana kadar bu böyleydi.
Yukarıda bahsedildiği gibi, kriz öncesinde, Binance çok miktarda FTT’ye sahipti. (23 milyon adet, yaklaşık 529 milyon dolar değerinde.) Binance, tüm bu FTT’yi elinde tutuyordu, zira 2019’da FTX’in erken yatırımcılardandı ve FTX, öz sermaye payını Temmuz 2021’de nakde çevirdiğinde, Binance’e FTT ile ödeme yapmıştı.
Binance, tüm pozisyonunu tasfiye edeceğini açıkladığında, ortaya çıkan likidite kriziyle FTT’nin değeri hızla düşerek %85,6 kayıp yaşadı.
Borsa tokenlerinin bir başka riski de ‘karşı taraf riski’dir. Kriptoda, ‘karşı taraf riski’ çoğunlukla stabilcoin ve ihraççının gerçek dünyadaki bir varlığın coini nasıl desteklediğiyle ilişkilidir. Kripto borsası tokenleri de benzer bir risk taşırlar.
Onları Destekleyen Nedir?
Sözkonusu risk, borsanın tokeni desteklemek için ihtiyaç duyabileceği bir likiditeye sahip olup olmadığını, FTX’teki gibi likiditenin aniden kaybolması durumunda yararlanabileceği herhangi bir rezervle desteklenip desteklenmediğini içeriyor.
Yatırımcıların borsa tokenlerini almak için BTC veya ETH alışverişi yapmaları gerekebileceğinden, şayet bu tokenin değeri düşerse, değiştirilen BTC veya ETH’yi geri almak için bir rücu hakkı bulunmuyor. Aynı risk, stake edilen tokenlerde de geçerli.
Stake edilen tokenler ağa kilitlenir ve yatırımcılar bu tokenleri hareket ettiremez veya satamazlar. Borsa bir iflas veya siber saldırıya uğrarsa, tokenler de onunla birlikte yok olacaktır.
