Son on yıldır bankacılık, yatırım veya kripto para birimini takip ediyorsanız, Bitcoin ağının arkasındaki kayıt tutma teknolojisi olan “blok zinciri” terimini duymuş olabilirsiniz.
Blockchain, belirli bir veri tabanı türüdür. Bilgileri saklama biçimi bakımından tipik bir veri tabanından farklıdır. Blockchain yani blokzincir, verileri daha sonra birbirine zincirlenen bloklar halinde depolar. Her gelen yeni veriler yeni bir bloğa girilir. Blok verilerle doldurulduktan sonra bir önceki bloğa zincirlenir. İşte bu da verileri kronolojik sırayla birbirine bağlar.
Bitcoin’de ise, blok zinciri merkezi olmayan bir şekilde kullanılır. Yani tek bir kişi veya grubun kontrolünde değildir. Bunun yerine, tüm kullanıcılar toplu olarak kontrolü elinde tutar. Merkezi olmayan blok zincirleri değişmezdir. Bu yapı girilen verilerin geri döndürülemez olduğu anlamına gelir.
Blockchain nedir?
Blockchain aslında karmaşık bir sistem olarak görünüyor olabilir. Fakat temel konsepti gerçekten oldukça basittir. Blockchain, bir veri tabanı türüdür. Bu anlamda Blockchain’i anlayabilmek için öncelikle bir veri tabanının gerçekte ne olduğunu anlamak gereklidir.
Veri tabanı, bir bilgisayar sisteminde elektronik olarak depolanan bir bilgi koleksiyonudur. Veri tabanlarındaki bilgiler veya veriler, belirli bilgilerin daha kolay aranması ve filtrelenmesine izin vermek için tipik olarak tablo formatında yapılandırılır.
Özet olarak herhangi bir merkez ya da otoriteye ihtiyaç duymadan, verilerin dağıtık bir ağ üzerinde saklanarak kayıt edildiği teknolojiye blockchain ya da blok zinciri denir.
Dünyada ilk kripto para birimi olan Bitcoin ile hayatımıza giren blockchain, eski verilerde düzenleme imkanı sağlamaz. Dolayısıyla geleneksel veri tabanları gibi değil, işlemlerin ardı sıra listelendiği dijital bir kayıt defteri şeklinde çalışır.
Peki bir blok zinciri bir veritabanından nasıl farklıdır?
Depolama Yapısı
Tipik bir veritabanı ile bir blok zinciri arasındaki önemli bir fark, verilerin yapılandırılma şeklidir. Bir blok zinciri, bilgi kümelerini tutan bloklar olarak da bilinen gruplar halinde bilgi toplar.
Blokların belirli depolama kapasiteleri vardır ve doldurulduklarında önceden doldurulmuş bloğa zincirlenirler ve “blok zinciri” olarak bilinen bir veri zinciri oluştururlar. Yeni eklenen bloğu izleyen tüm yeni bilgiler, yeni oluşturulmuş bir blok halinde derlenir ve daha sonra, doldurulduktan sonra zincire de eklenir.
Bir veritabanı verilerini tablolar halinde yapılandırırken, bir blok zinciri, adından da anlaşılacağı gibi verilerini birbirine zincirlenmiş parçalar (bloklar) halinde yapılandırır. Bu, tüm blok zincirlerinin veritabanı olmasını, tüm veritabanlarının blok zinciri olmamasını sağlar.
Bu sistem ayrıca, merkezi olmayan bir doğada uygulandığında, doğal olarak geri dönüşü olmayan bir veri zaman çizelgesi oluşturur. Bir blok doldurulduğunda bu zaman çizelgesinin bir parçası olur. Zincirdeki her bloğa, zincire eklendiğinde kesin bir zaman damgası verilir.
Blockchain Güvenli mi?
Blockchain teknolojisi, güvenlik ve güven konularını çeşitli şekillerde açıklar. İlk olarak, yeni bloklar her zaman doğrusal ve kronolojik olarak depolanır. Yani, her zaman blok zincirinin “sonuna” eklenirler. Bitcoin’in blok zincirine bakarsanız, her bloğun zincir üzerinde “yükseklik” adı verilen bir konumu olduğunu görürsünüz.
Blok zincirinin sonuna bir blok eklendikten sonra, çoğunluk bunu yapmak için bir fikir birliğine varmadıkça geri dönüp bloğun içeriğini değiştirmek çok zordur. Bunun nedeni, her bloğun, kendisinden önceki bloğun karması ve daha önce belirtilen zaman damgası ile birlikte kendi karmasını içermesidir.
Karma kodlar, dijital bilgileri bir sayı ve harf dizisine dönüştüren bir matematik işlevi tarafından oluşturulur. Bu bilgiler herhangi bir şekilde düzenlenirse, karma kod da değişir.
Diyelim ki bir bilgisayar korsanı blok zincirini değiştirmek ve Bitcoin’i herkesten çalmak istiyor. Kendi tek kopyasını değiştirirse, artık herkesin kopyasıyla uyumlu olmayacaktır. Herkes kendi kopyalarına karşı çapraz referans yaptığında, bir kopyanın öne çıktığını fark edeceklerdi.
Böyle bir hack ile başarılı olmak, bilgisayar korsanının blok zincirinin kopyalarının % 51’ini aynı anda kontrol etmesini ve değiştirmesini gerektirecektir. Böylece yeni kopyaları çoğunluk kopya ve dolayısıyla üzerinde anlaşılan zincir haline gelir. Böyle bir saldırı, aynı zamanda, tüm blokları yeniden yapmayı gerektireceğinden, muazzam miktarda para ve kaynak ihtiyacını da doğuracaktır.
Blockchain’in Avantaj ve Dezavantajları
Tüm karmaşıklığına rağmen, blok zincirinin merkezi olmayan bir kayıt tutma biçimi olarak potansiyeli neredeyse sınırsızdır. Daha fazla kullanıcı gizliliği ve artırılmış güvenlikten daha düşük işlem ücretleri ve daha az hataya kadar blockchain teknolojisi, yukarıda belirtilenlerin dışındaki uygulamaları çok iyi görebilir. Ancak bazı dezavantajlar da bulunmuyor değil.
Artıları
- Doğrulamada insan müdahalesi kaldırılarak iyileştirilmiş doğruluk
- Üçüncü taraf doğrulamasını ortadan kaldırarak maliyet düşürme
- Ademi merkeziyet, kurcalamayı zorlaştırıyor
- İşlemler güvenli, özel ve verimlidir
- Şeffaf teknoloji
- Kararsız veya gelişmemiş hükümetleri olan ülkelerin vatandaşlarına kişisel bilgileri güvence altına almak için bir bankacılık alternatifi ve yolu sağlar
Eksileri
- Bitcoin madenciliği ile ilişkili önemli teknoloji maliyeti
- Saniyede düşük işlem sayısı
- Yasadışı faaliyetlerde kullanımı
- Yönetmelik
